नेचामा ‘शिवकाे मूर्ति’ बनाउने याेजना विवादमा, शेर्पा र राई समुदाय आन्दोलित

सोलुखुम्बु जिल्लाको नेचासल्यान गाउँपालिका १ को आहालेमा ‘शिवको मूर्ति’ बनाउन लागेको भन्दै स्थानीयले रोक्न माग गरेको छ । शेर्पा र राई समुदायको बाक्लो वसोवास रहेको ठाउँमा ‘शिव मूर्ति’ बनाउने काम रोक्न गाउँपालिकामा ज्ञापन पत्र बुझाईएको हो ।

गाउँपालिका, विभिन्न निकायसँगको साझेदारीमा पर्यटन प्रबद्र्धनका लागि भन्दै आहाले–गौरीटाप पर्यटकीय पदमार्ग निर्माण प्रकृया अघि बढाएको थियो । आहालेमा शिव मन्दीर निर्माणका लागि गाउँपालिकाले ३० लाख रुपैयाँ विनियोजन गरी बोलपत्र आह्वान प्रकृया अघि बढाएको थियो । स्थानीयलाई जानकारी नदिई प्रकृया बढाएको भन्दै विभिन्न १२ वटा संघसंस्थाले गाउँपालिकामा ज्ञापन पत्र बुझाएको योली शेर्पा किदुगका अध्यक्ष लाक्पा शेर्पाले जानकारी दिए ।

पर्यटन प्रबद्र्धनका नाममा शेर्पा र राई समुदायको पहिचान, संस्कृतिमाथि हस्ताक्षेप भएको भन्दै स्थानीयले गाउँपालिकामा ध्यानाकर्षण गराएसँगै वडा कार्यालय र स्थानीयवीच छलफलपछि मात्रै कार्य अघि बढाउन सहमत भएको अध्यक्ष शेर्पाको भनाई छ ।

ज्ञापन पत्रमा स्थानीयहरुले ‘शेर्पा र किरात सभ्यताले पहिचान बनाएको ऐेतिहासिक जिल्ला भएको स्मरण गराउँदै विश्वको सबैभन्दा उचाई चोमोलोङ्मा सगरमाथा शेर्पा समुदायको उद्यम स्थल खुम्बु किरात राई समुदायको नेचासल्यान, थुलुङ, सोताङ, माप्य लगायत कयौं स्थानहरुले पहिचान सभ्यता र इतिहासलाई डो¥याउदै ल्याई हामीलाई एक सभ्य र सम्पन्न जातिको रुपमा उभिन योग्य बनाई राखिएको छ ।’ उल्लेख छ ।

ज्ञापन पितापुर्खाले आर्जेको, खनीखोर्सी बनाएको पहिचानलाई जोगाउने र यसलाई भावी पुस्तालाई हस्तान्तरण गर्नु सबैको दायित्व रहेको उल्लेख गर्दै आदिवासी समुदायको जुन ठाउँमा बसोवास छ । कुनै न कुनै रुपमा यस भूमिसँग अभूतपूर्व सम्वन्ध रहेकाले स्थानीयको मर्म भावना विपरित शिवको मूर्ति बनाउन नहुने’ तर्कअघि सारेका छन् ।

उनीहरुले शिवको सट्टा गुरु पद्मसंभव, यलम्बरको प्रतिमा वा बौद्ध स्तुपा निर्माण गर्नुपर्ने माग राखेको छन् । ‘प्राकृतिक निधि, वनजंगल जलस्रोत, बाटाघाटो, देविदेउराली, पाखापखेरा, ढुङ्गा, माटोसँग अन्योन्याश्रित सम्बन्ध रहि आएको र आधुनिक समयमा भएका केहि आविष्कार तथा कृतिम वस्तुहरु अघिनै आदिवासी पुर्खाले खर्कहरु स्थापित गरि बस्ति बसाइ मानवीय सभ्यताको विकास गरेको हो ।’ ज्ञापनपत्रमा भनिएको छ ‘नदी खोला मुहानहरु पत्ता लगाएको, अनेकौं हिमसृङखलाहरु नाता जोडेकाले नै यहाँसम्म आइपुगेको उल्लेख गर्दै धरातलिय यथार्तलाई भुल्ने र नजरअन्दाज गर्ने छुट र अधिकार नभएको भनेका छने ।

उनीहरुले आहाले डाँडामा पर्यटन प्रर्वद्धनको नाममा शिवको मुर्ती राख्ने गाउँपालिकाको तयारीले भेगमा अधिमकालदेखि बसोवास गर्दै आएको आदिवासी समुदाय शेर्पा र किरात राई समुदायमाथि नजरअन्दाज गरेको दाबी गरेका छन् ।

आहाले शेर्पा र राई जातिको कुल तथा पितृपूजा गर्ने नयाँ वर्ष, लोसार, उधौली, उभौली मनाउँदै पुज्ने पवित्र थलोमा शिवको मूर्ति निर्माण आफूहरुलाई अस्वीकार्य रहेको उल्लेख गर्दै स्थानीयहरुले पर्यटन प्रवद्र्धनमा अन्य विभिन्न उपायहरु हुँदाहुँदै शिवको मूर्ति बनाएर आफूहरुको पहिचान र ऐतिहासिक थालथलोमाथि अतिक्रमण गर्ने योजना रहेको दाबी गरेका छन् ।

भाषा, लिपी, संस्कृति भूमिमाथि विगतका शासकहरुले प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष रुपमा जसरी अतिक्रमण गरेर यस अवस्थामा पु¥याए त्यसैको निरन्तरता र पुनःवृत्ति हुने गरी काम अघि बढाएको स्थानीयको आरोप छ ।

यस बिषयमा नेचासल्यान गाउँपालिकाका अध्यक्ष धनजन राईसँग साझा प्रेसले राखेरको जिज्ञासामा यो शिव मुर्ति बनाउने योजना मात्र नभएर बृहत्तर पर्यटकिय क्षेत्रको रुपमा विकास लक्ष्य भएकाले यस बिषयमा स्थानियलाई धेरै जानकारी नभएको बताए ।

उनले पालिकाले तोकिएको क्षेत्रलाई आगामी दिनमा पर्यटकको आगमन क्षेत्र बनाउन अन्य निर्माणका कार्य पनि गर्ने भएकाले तत्कालै एउटा बिषयलाई लिएर आक्रोश ब्यक्त नगर्न समेत सम्बन्धितलाई आग्रह गरे ।

अध्यक्ष राईले आहाले क्षेत्रको बिस्तृत परियोजना प्रतिवेदनमा स्थानियको मागलाई सम्बोधन गर्न २० प्रतिशतसम्मको परिवर्तन गर्न सकिने समेत जानकारी गराए ।