आज भाद्र कृष्ण औंसी, जुनलाई ‘कुशे औंसी’ वा ‘बुबाको मुख हेर्ने औंसी’ भनिन्छ, सम्पूर्ण नेपालीले विशेष श्रद्धा र भक्तिभावका साथ मनाइरहेका छन् ।
नेपालमा आमाको मुख हेर्ने दिन (मातातीर्थ औंसी) आमा–सन्तान सम्बन्धलाई अर्पण गर्ने पर्व हो भने, आजको कुशे औंसी पिताको सम्मान र सम्झनाको दिन हो । यो पर्वले छोराछोरीको जीवनमा बुबाको योगदान र जिम्मेवारीलाई स्मरण गराउँदै पिताप्रति आभार प्रकट गर्ने अवसर दिन्छ ।
✦ इतिहास र सांस्कृतिक महत्त्व
हिन्दू परम्परामा आमा–बुबा भगवान सरह मानिन्छन् ।
- आमा सृष्टिको आधार हुन् भने बुबा संरक्षण र कर्ममार्गका मार्गदर्शक ।
- पुराणहरूमा बुबाको मुख हेर्ने औंसीलाई पितृ तृप्ति दिने दिनका रूपमा उल्लेख गरिएको छ ।
- यस दिन पितृहरूको आत्मालाई तृप्त बनाउन श्राद्ध, तर्पण र दान गर्ने प्रथा प्राचीनकालदेखि चल्दै आएको छ ।
👉 मान्यता छ —
“जसले कुशे औंसीमा पिताको मुख हेर्छ वा पितृको नाममा दान गर्छ, उसलाई पितृकृपा प्राप्त हुन्छ र परिवारमा सुख–शान्ति रहन्छ।”
✦ आजको दिन गरिने कार्य
कुशे औंसीमा देशभर विभिन्न तरिकाले बुबाको सम्मान गर्ने गरिन्छः
- जिवित बुबालाई मिठाई, फलफूल, कपडा अर्पण गर्ने, आशीर्वाद लिने ।
- परदेशमा रहेका छोराछोरीले फोन वा सामाजिक सञ्जालमार्फत बुबासँग कुरा गर्ने ।
- दिवंगत पितृहरूको नाममा छोराछोरीहरूले तीर्थस्थल—
- काठमाडौंको गोकर्णेश्वर महादेव,
- रसुवाको बेत्रावती,
- तनहुँको देवघाट,
- सुनसरीको वराहक्षेत्र,
- भक्तपुरको बिष्णुपादुका
मा पुगेर स्नान, श्राद्ध, तर्पण गर्ने प्रथा छ ।
👉 यसरी ‘बुबाको मुख हेर्ने दिन’ जीवित र दिवंगत दुवै पिताप्रति कृतज्ञता व्यक्त गर्ने पर्व बनेको छ ।
✦ कुशको धार्मिक र वैज्ञानिक महत्व
कुशे औंसीसँगै अर्को महत्वपूर्ण कार्य भनेको घरमा कुश ल्याउने परम्परा हो ।
🔹 धार्मिक दृष्टिले
- कुश देवकार्य (पूजा, यज्ञ) र पितृकार्य (श्राद्ध, तर्पण) दुबैमा अनिवार्य मानिन्छ ।
- श्रीमद्भागवत गीता, गरुड पुराण, अथर्व वेद र विष्णु पुराणमा कुशको महिमा वर्णन गरिएको छ ।
- “स्नाने, दाने, जपे, होमे, स्वाध्याये, पितृकर्मणि — कुश बिना अधूरो हुन्छ” भन्ने विश्वास छ ।
🔹 वैज्ञानिक दृष्टिले
- कुश (Eragrostis cynosuroides) पवित्र मात्र नभई वैज्ञानिक रूपमा पनि महत्त्वपूर्ण छ ।
- प्रयोगशालामा गरिएको परीक्षणले देखाएको छ कि कुशमा विकिरण शोषण गर्ने क्षमता हुन्छ ।
- दाहिने हातमा कुशको औंठी लगाउँदा वातावरणमा रहेका नकारात्मक तरङ्गलाई कम गर्ने प्रमाण पाइन्छ ।
- कुशको जराबाट औषधि समेत बनाइन्छ ।
👉 यसरी कुशले धर्म, संस्कृति र विज्ञानलाई जोड्ने सेतुको काम गर्छ ।
✦ सामाजिक सन्देश
‘यी छोराछोरी बढ्लान्, कमाई गर्लान्, मलाई दूध–भात देलान्’ भन्ने आशा आमा–बुबाले जीवनभर राख्छन् ।
सानामा सुत्केरी रातहरू बिताएर, दुख–कष्ट बेहोरेर हुर्काएका सन्तानबाट बुढेसकालमा माया, सम्मान र सहारा पाउने चाहना प्राकृतिक हो ।
👉 कुशे औंसी त्यसै कुराको स्मरण हो—
बुबालाई सम्झनु, कृतज्ञ हुनु, र सम्भव भएसम्म उनको बुढेसकाललाई सुखमय बनाउनु ।
प्रतिक्रिया